A. Oryginał pergaminowy, 248 x 225 mm. Niewielkie przedarcie na złożeniu, fragment dolnego marginesu wydarty[1]. Pieczęci brak, ślad wosku na pergaminie. Archiwum Państwowe w Lublinie, DmL, sygn. 34.
REGEST: Sumariusz z XVIII w., KmL, sygn. 247, nr 3 – Sumariusz z 1781 r., KmL, sygn. 248, s. 23 – Sumariusz 1841 r., AmL, sygn. 151, nr 66 – J. Riabinin, Materiały..., nr 102 – M. Trojanowska, Katalog..., nr 36.
aSigismundus Dei gracia rex Polonie, magnus dux /2/ Lituanie, Russie Prussieque dominus et heres etc., /3/ universis et singulis palatinis, castellanis, capitaneis, tenutariis, burgrabiis, preconsulibus, con- /4/ -sulibus civitatum et oppidorum, theloneatoribus, theloneroum pontonum et quorumvis introi- /5/ -tuum custodibus exartoribusque et presertim Cracovie, Buczne, Poznanie, Lancicie, in Radom, /6/ Rawa, Cleczow, Radomskye, Sandomirie, Crasnistaw, Belz, Sokale et Chelm, ceterisque presen- /7/ -tibus requirendis sincere et fidelibus dilectis, graciam nostram. Magnifici, generosi nobiles /8/ famosi et providi sincere et fideles dilecti famosi preconsul et consules civitatis nostre /9/ Lublinensis produxerunt originaliter coram nobis privilegia duorum predecessorum /10/ nostrorum, quibus ab omnibus theloneis in regno nostro solvendis sunt exempti et /11/ liberati. De quibusquidem, visis privilegiis, testimonium perhibemus vobis mandantes, /12/ quatenus cives ipsos et incolas civitatis Lublinensis in his ipsis libertatibus omnimode /13/ conservetis, nulla thelonea ab eis per regnum nostrum cum mercibus eorum cunctibus /14/ in locis solitis exigentes, exigique permittentes pro gracia nostra aliter non facturi. Datum /15/ in ipsa civitatis [Lu]blin, feria quarta proxima post festum sancte Zophie, anno Domini /16/ millesimo quingentesimo octavo, regni nostri anno secundo.
/17/ Relatio venerabilis Joannis /18/ de Lassko Regni Polonie cancellarii.
(Locus sigilli)
1. Na odwrocie: 2 regesty [XVI-XVII w.], częściowo zatarte; „Approbatio in Rawa Ducatus Mazouiae Sigismundi primi”; „Serenissimi Sigismundi 3tium”; Nro 59mo” (sumariusz z 1836 r.).
a Inicjał.
TŁUMACZENIE
Zygmunt z łaski Boga król Polski, książę Litwy, Rusi oraz Prus pan i dziedzic do wszystkich i pojedynczych wojewodów, kasztelanów, starostów, tenutariuszy, burgrabiów, burmistrzów, rajców miast i miejscowości, celników, mytników i jakichkolwiek strażników wzbraniającym przejścia, a zwłaszcza w Krakowie, Busku, Poznaniu, Łęczycy, w Radomiu, Rawie, Kleszczowie, Radomsku, Sandomierzu, Krasnymstawie, Bełzie, Sokalu i Chełmie i innym drogim poddanym obecnie szczerze poszukiwanym, naszą łaskę [okazujemy]. Wielmożni [i] urodzeni, szlachetni, sławni i prawdziwie przezorni drodzy poddani burmistrz i rajcy naszego miasta Lublina okazali przed nami w oryginale przywileje naszych dwóch poprzedników, na mocy których są zwolnieni i wolni od uiszczania wszystkich ceł w naszym królestwie. Na co właśnie, po zobaczeniu przywilejów, doręczamy świadectwo nakazując wam, abyście w zupełności pozostawili samych mieszczan i mieszkańców miasta Lublina w tych samych wolnościach, nie pobierając od nich [podróżujących] z ich wszystkimi towarami żadnych ceł w naszym królestwie w zwykłych miejscach do [ich] poboru, [a jeśli] zostanie pobrane [cło] obiecując, że w takim razie łaska nasza nie zostanie [wam] udzielona. Dane w samym mieście Lublinie, w najbliższą środę po świętej Zofii, roku Pańskiego tysiąc pięćset ósmego, roku naszego panowania drugiego.
Z relacji czcigodnego Jana Łaskiego kanclerza Królestwa Polski.
KOMENTARZ
Dokument Zygmunta Starego z 17 maja 1508 r. stanowi przykład mandatu królewskiego. Poprzez ten termin rozumiemy dokument polecający wykonać urzędnikom królewskim bądź, jak we wcześniejszym okresie książęcym pewne czynności lub zakazujący wykonywania swoich uprawnień na określonym terytorium. Mandat książęcy pojawił się w Polsce okresu rozbicia dzielnicowego, w pierwszej połowie XIII w. Mandat charakteryzuje formuła inskrypcji, w której panujący zwraca się do wymienianych kolejno urzędników.
Na dokumencie Zygmunta Starego zwraca uwagę sposób uwierzytelnienia pieczęcią wyciśniętą na dokumencie. Podobny sposób uwierzytelniania mandatów panującego był późniejszą formą, niespotykaną we wcześniejszym okresie. W średniowieczu dominował mandat uwierzytelniany pieczęcią przywieszaną na sznurach bądź pasku pergaminowym.
Niniejszy dokument związany jest z silna pozycją handlową Lublina. Mieszczanie lubelscy cieszący się już szeregiem przywilejów handlowych od czasów Władysława Jagiełły otrzymali obecnie zwolnienie z opłat wszelkich ceł od towarów w całym królestwie.
ROZBIÓR DYPLOMATYCZNY
|
Tekst oryginalny |
Tłumaczenie |
|
Sigismundus Dei gracia rex Polonie, magnus dux Lituanie, Russie Prussieque dominus et heres etc., universis et singulis palatinis, castellanis, capitaneis, tenutariis, burgrabiis, preconsulibus, consulibus civitatum et oppidorum, theloneatoribus, theloneroum pontonum et quorumvis introituum custodibus exartoribusque et presertim Cracovie, Buczne, Poznanie, Lancicie, in Radom, Rawa, Cleczow, Radomskye, Sandomirie, Crasnistaw, Belz, Sokale et Chelm, ceterisque presentibus requirendis sincere et fidelibus dilectis, graciam nostram. Magnifici, generosi nobiles famosi et providi sincere et fideles dilecti famosi preconsul et consules civitatis nostre Lublinensis produxerunt originaliter coram nobis privilegia duorum predecessorum nostrorum, quibus ab omnibus theloneis in regno nostro solvendis sunt exempti et liberati. De quibusquidem, visis privilegiis, testimonium perhibemus vobis mandantes, quatenus cives ipsos et incolas civitatis Lublinensis in his ipsis libertatibus omnimode conservetis, nulla thelonea ab eis per regnum nostrum cum mercibus eorum cunctibus in locis solitis exigentes, exigique permittentes pro gracia nostra aliter non facturi. Datum in ipsa civitate Lublin, feria quarta proxima post festum sancte Zophie, anno Domini millesimo quingentesimo octavo, regni nostri anno secundo. |
Zygmunt z łaski Boga król Polski, książę Litwy, Rusi oraz Prus pan i dziedzic do wszystkich i pojedynczych wojewodów, kasztelanów, starostów, tenutariuszy, burgrabiów, burmistrzów, rajców miast i miejscowości, celników, mytników i jakichkolwiek strażników wzbraniającym przejścia, a zwłaszcza w Krakowie, Busku, Poznaniu, Łęczycy, w Radomiu, Rawie, Kleszczowie, Radomsku, Sandomierzu, Krasnymstawie, Bełzie, Sokalu i Chełmie i innym drogim poddanym obecnie ubiegającym się szczerze o naszą łaskę. Wielmożni [i] urodzeni, szlachetni, sławni i prawdziwie przezorni drodzy poddani burmistrz i rajcy naszego miasta Lublina okazali przed nami w oryginale przywileje naszych dwóch poprzedników, na mocy których są zwolnieni i wolni od uiszczania wszystkich ceł w naszym królestwie. Na co właśnie, po zobaczeniu przywilejów, doręczamy świadectwo nakazując wam, abyście w zupełności pozostawili samych mieszczan i mieszkańców miasta Lublina w tych samych wolnościach, nie pobierając od nich [podróżujących] z ich wszystkimi towarami żadnych ceł w naszym królestwie w zwykłych miejscach do [ich] poboru, [a jeśli] zostanie pobrane [cło] obiecując, że w takim razie łaska nasza nie zostanie [wam] udzielona. Dane w samym mieście Lublinie, w najbliższą środę po świętej Zofii, roku Pańskiego tysiąc pięćset ósmego, roku naszego panowania drugiego. |
Formuły :
intytulacja, inskrypcja, narracja, dyspozycja, datacja, formuła relacji
Opracowanie źródła: Marcin Pytel