A. Oryginał na pergaminie, 450 x 220 + 76 mm. Zniszczony, podarty, duża dziura powstała w wyniku spalenia części dokumentu w miejscu górnego, prawego złożenia, tekst w znacznej części uszkodzony[1]. Pieczęci brak, pasek pergaminowy po przywieszeniu pieczęci. Archiwum Państwowe w Lublinie, DmL, sygn. 31.
B. Kopiariusz z 1763 r., KmL, sygn. 145, k. 27-27v, na podstawie A.
a. Akta Aleksandra, nr 310, wyd. F. Papée, Kraków 1927, na podstawie współczesnej kopii, Metr. Kor. XXII 87, M.S. III 2699.
REGEST: Sumariusz z 1781 r., KmL, sygn. 248, s. 22 – Sumariusz z 1841 r., AmL, sygn. 151, nr 63 – MRPS, t. III, nr 2699. – J. Riabinin Materiały..., nr 96 – M. Trojanowska, Katalog..., nr 33.
[a] Alexander Dei gracia rex Polonie, magnus dux Lith[uanie] dominus et heres etc., signific[am]us /2/ tenore presencium, quibus expedit universis et singulis presencium noticiam habituris, [quomodo civitatem Lublinensem inb] condicionem meliorem constituere
/3/ volentes, ut tempore felicis nostri regiminis ipsa quoque nedum a gravaminibus, quib[us inordinata consuetudinec] onerata fuit, relevetur, verum /4/ eciam tam in menium instauracione, quam eciam aliarum utilitatum incrementis [crescat et augeatur. Quoniamd] autem prefata nostra civitas, quodque nos /5/ ipsi experti sumus, poduodis et reductione rerum regalium tun[c], quando regem cum [curia sua ibidem esse contingite], preter normam ac equum gravata /6/ est et perinde incolis destituertur et iniuriis non parvis afficeretur, remocius quam [equumf est equos et famg]iliam [de]fatigando, de nostre maiestatis /7/ benignitate ac providencia ac ad peticionem consiliariorum nostrorum decrevimus [modum et ordinem, quibush] tam poduodam dabunt deinceps /8/ et reductionem rerum nostrarum ac successorum nostrorum facient constituere prout [exnunc constii]tuimus. Hunc videlicet, ad quando nos cum /9/ serenissima consorte nostra esse in Lublin continget et subinde motum et emigrac[ionem versusj] Lithuaniam facere, teneatur civitask Lublin- /10/ -ensis tam pro rebus nostris, quam serenissime regine reducendis, duodecim currus bo[nos, singuluml] quatuor equis vehendos, dare usque in Parczow /11/ vel in Lukow seu eorum alterum locum, ad quem profectionem nostram constituerimus. [Si veroł] ex prefatis locis aliquibus curribus eorundem /12/ Lublinensium indigeremus vel nostri successores indigerent, nonnisi sufficienti et iusta mercede [solutam] ipsis uti poterimus. Similiter ut premissum /13/ est, si versus Russiam cum consorte nostra serenissima nos transire contigeret usque in Cra[ssnystan]w et non ultra duodecim curribus res /14/ nostras traducente sunt. Si vero versus Sandomiriensem aut Maioris Polonie terras nos similiter [transireo] contigeret prefata civitas Lublinensis /15/ duodecim curribus versus Vrzadow vel in Casimiriam aut ubi expedierit res nostras simul et serenissime consortis nostre traducet. Ubi /16/ autem ad quempiam prefatorum locorum ex Lublin nos transire absque serenissima consorte nostra contingeret, nonnisip sex curribus res
/17/ nostras deducere ipsa civitas teneatur et debebit, poduodam autem iuxta aliarum literarum suarum disposicionem dare ipsa civitas teneatur, /18/ sed non ulterius quam ad loca superius expressa. Id dumtaxat excepto, quod in ardua nostra vel rei publice necessitate exigente, pro pecunia parata /19/ et effectualiter soluta, tenebitur prefata civitas equos dare seu ordinare nunctio nostro. Ut autem premissa ordinacio tam de curribus res /20/ nostras reducendis, quam eciam de administracione poduode rata et firma sit et permaneat, literas nostras presentes sigillo nostro subappenso muniri fecimus. /21/ Datum in convencione generali Lublinensi, feria quinta post festum sancti Mathie appostoli proxima, anno Domini millesimo
/22/ quingentesimo sexto, regni vero nostri anno quinto.
/23/ Mathias dominus episcopus et vicecancellarius subscripsit.
/24/ Relatio [re]verendi in Christo patris domini Mathie
/25/ episcopi [Pre]misliensis et Regni Polonie vicecancellarii.
[1] Na odwrocie: 3 regesty [XVIXVII w.], prawie zatarte oraz noty „Super poduodarum”; „Podwody
[a] Ozdobny inicjał wysokości pięciu linijek tekstu. – b – j Lakuny uzupełnione na podstawie a. – k cives a. – l – o Lakuny uzupełnione na podstawie a. – p nonnisi a.
TŁUMACZENIE:
Aleksander z łaski Boga król Polski, wielki książę Litwy pan i dziedzic itd. oznajmiamy niniejszym pismem, tym których [to] dotyczy, wszystkim i pojedynczym, dla których niniejsze pismo zostało przeznaczone, ponieważ pragniemy uczynić lepszy stan miasta Lublina, aby za czasów naszych szczęśliwych rządów samemu [miastu] ulżono także nie tylko od ciężarów, którymi ze względu na nieuporządkowany zwyczaj było obciążone, tak zaś dla odbudowy murów, jak również, aby wzrastało i powiększało się pomnożeniem innych pożytków. Ponieważ zaś wspomniane nasze miasto, czegokolwiek my sami doświadczamy, podwodami i odprowadzaniem rzeczy królewskich wtedy, gdy zdarzy się, że przebywa tam król wraz ze swoim dworem, ponad miarę oraz zbyt wielce jest uciśnione i stąd zostało opuszczone przez mieszkańców, a także wyrządzono [mu] wielkie krzywdy, [a] dalekie od sprawiedliwego jest zmęczenie koni i rodziny, [toteż kierując się] naszym majestatem [oraz] łaskawością i troską oraz na prośbę naszych doradców ustanowiliśmy sposób i porządek, wedle których tak kolejno dawać będą podwody i polecą ustanowienie odprowadzania naszych rzeczy i naszych następców wedle tego, jak [to] odtąd uporządkowaliśmy. Mianowicie następująco: gdy zdarzy się, że my będziemy w Lublinie z wielce miłościwą naszą małżonką i zaraz potem udawać się [będziemy] w wyjazd i podróż w kierunku Litwy miasto lubelskie powinno dawać tak dla naszych rzeczy, jak dla odprowadzenia wielce miłościwej królowej, dwanaście wozów dobrych, po cztery konie na jeden, dla powożenia do Parczewa albo Łukowa, czyli ich drugiego miejsca, do którego wyjazd nasz ustanowiliśmy. Jeśli zaś z tychże miejsc [my] albo nasi następcy będą potrzebować innych tychże wozów lubelskich, jedynie za wystarczającą i godziwą uiszczoną zapłatę będziemy mogli ich używać. Tak jak to zostało wcześniej zapowiedziane, jeśli nam zdarzy się przechodzić w kierunku Rusi z naszą wielce miłościwą małżonką do Krasnegostawu i nie dalej, dwunastoma wozami zostaną przeprowadzone nasze rzeczy. Jeśli zaś w kierunku Sandomierza albo ziem Wielkopolski nam tak samo zdarzy się przechodzić, skoro wspomniane miasto Lublin wyśle nasze rzeczy dwunastoma wozami w kierunku Urzędowa albo Kazimierza, tak samo i przewiezie [rzeczy] naszej wielce miłościwej małżonki. Tam zaś gdzie do wspomnianych miejsc nam zdarzy się przechodzić z Lublina bez wielce miłościwej naszej małżonki, to miasto jest zobowiązane i powinno dawać jedynie sześć wozów, aby przewozić nasze rzeczy, zaś wedle innych swoich dokumentów to miasto powinno dawać podwody, lecz nie dalej niż do miejsc wyżej wymienionych. Dlatego jedynie z wyjątkiem, gdy będzie tego wymagała albo nasza pilna potrzeba, albo państwa, za gotówkę faktycznie uiszczoną wspomniane miasto będzie musiało dawać konie czy też ustanowić naszego posłańca. Aby zaś wspomniane rozporządzenie tak co do wozów przewożących nasze rzeczy, jak również zarządzeniem podwody pozostawało silnym i mocnym nakazujemy, aby nasz obecny dokument został umocniony wyciśnięciem naszej pieczęci. Dane na sejmie walnym lubelskim, w najbliższy czwartek po świętym Mateuszu apostole, roku Pańskiego tysiąc pięćset szóstego, piątego roku naszego panowania.
Maciej pan biskup i podkanclerzy podpisał.
Z relacji pełnego czci dla Chrystusa pana ojca Macieja biskupa przemyskiego i podkanclerzego Królestwa Polski.
TRANSLATION
1506, February 26. - Lublin, at the General Sejm. King Alexander [Jagiellon] of Poland establishes the method of delivering royal subsides through Lublin.
A. Original on parchment, 450 x 220 + 76 mm. Destroyed, torn, large hole created by burning part of the document in place of the upper right fold, text largely damaged[1]. Seal missing, parchment strip after seal attachment. State Archives in Lublin, DmL, ref. 31.
B. Cartulary of 1763, KmL, ref. 145, pp. 27-27v, based on A.
a. Alexander Files, no. 310, ed. by F. Papée, Kraków 1927, based on a contemporary copy, Metr. Kor. XXII 87, M.S. III 2699.
REGEST: Summary of 1781, KmL, sygn. 248, p. 22 - Summary of 1841, AmL, sygn. 151, no. 63 - MRPS, vol. III, no. 2699 - J. Riabinin Materials..., no. 96 - M. Trojanowska, Catalogue..., no. 33.
Alexander, by the grace of God, King of Poland, Grand Duke of Lithuania lord and heir, etc., we declare by this letter, to those whom [it] concerns, to all and to the individual for whom this letter is intended, because we wish to make better the condition of the city of Lublin, so that during our happy reign [the city] itself may also be relieved not only from the burdens with which it has been burdened due to disorderly custom, but also for the rebuilding of the walls, and also so that it may grow and increase by multiplying other benefits. And because the said our city, whatever we ourselves experience, with the subjections and draining of the king's things when it happens that the king and his court reside there, beyond measure and too much is oppressed and hence has been abandoned by the inhabitants, and great wrongs have been done [to it], [and] far from just is the fatigue of the horses and the family, [therefore, guided by] our majesty [and] graciousness and concern, and at the request of our advisors, we have established the manner and order according to which they shall so successively give the charge and order the establishment of the draining of our things and our successors according to how [we] have henceforth arranged. Namely as follows: when it happens that we are in Lublin with our most gracious spouse, and immediately afterwards we are going to leave and travel in the direction of Lithuania, the city of Lublin should give twelve good wagons for our belongings, as well as for the escort of our most gracious queen, four horses per one, for the carriage to Parchev or Lukov, that is their second place, to which we have established our departure. And if, from those places, [we] or our successors require other of those Lublin carts, only for sufficient and fair payment will we be allowed to use them. As previously announced, if we happen to pass in the direction of Ruthenia with our much-loved spouse to Krasnystaw and no farther, twelve carts will carry our belongings. And if we happen to pass in the direction of Sandomierz or Greater Poland, if the city mentioned above of Lublin sends our things in twelve carts in the direction of Urzędów or Kazimierz, the same will be done for our greatly beloved wife. However, where we happen to pass from Lublin to the aforementioned places without our much-loved spouse, the city mentioned above is obligated and should only give six wagons to carry our things, while according to its other documents the city mentioned above should give horse-drawn carriages, but not further than to the places mentioned above. Therefore, only except when required either by our urgent need or by the state, for cash actually paid the city mentioned above will have to give horses or establish our messenger. And in order that the said ordinance both as to the carts carrying our belongings and the order of the subdivision remain strong and firm we order that our present document be strengthened by the attached of our seal. Given at the General Sejm of Lublin, on the Thursday nearest to Saint Matthew the Apostle, in the year of the Lord one thousand five hundred and six, fifth year of our reign.
Maciej the lord bishop and subchancellor signed.
From the account of the Christ-filled lord father Maciej bishop of Przemysl and subchancellor of the Kingdom of Poland.
ROZBIÓR DYPLOMATYCZNY
| Tekst oryginalny: | Tłumaczenie: |
|
Alexander Dei gracia rex Polonie, magnus dux Lithuanie dominus et heres etc., significamus tenore presencium quibus expedit universis et singulis presencium noticiam habituris, quomodo civitatem Lublinensem in condicionem meliorem constituere volentes, ut tempore felicis nostri regiminis ipsa quoque nedum a gravaminibus, quibus inordinata consuetudine onerata fuit, relevetur, verum eciam tam in menium instauracione, quam eciam aliarum utilitatum incrementis crescat et augetur. Quoniam autem prefata nostra civitas, quodque nos ipsi experti sumus, poduodis et reductione rerum regalium, tunc quando regem cum curia sua ibidem esse contingit, preter normam ac equum gravata est et perinde incolis destituertur et iniuriis non parvis afficeretur, remocius quam equum est equos et familiam defatigando, de nostris maiestatis benignitate ac providencia ac ad peticionem consiliariorum nostrorum decrevimus modum et ordniem, quibus tam poduodam dabunt deinceps et reductionem rerum nostrarum ac successorum nostrorum facient constituere prout exnunc constituimus. Hunc videlicet, ad quando nos cum serenissima consorte nostra esse in Lublin continget et subinde motum et emigracionem versus Lithuaniam facere, teneatur civitas Lublinensis tam pro rebus nostris, quam serenissime regine reducendis, duodecim currus bonos, singulum quatuor equis vehendos, dare usque in Parczow vel in Lukow seu eorum alterum locum, ad quem profectionem nostram constituerimus. Si vero ex prefatis locis aliquibus curribus eorundem Lublinensis indigeremus vel nostri successores indigerent, nonnisi sufficienti et iusta mercede soluta ipsis uti poterimus. Similiter ut premissum est, si versus Russiam cum consorte nostra serenissima nos transire contigeret usque in Crassnystaw et non ultra duodecim curribus res nostras traducente sunt. Si vero versus Sandomiriensem aut Maioris Polonie terras nos similiter transire contigeret prefata civitas Lublinensis duodecim curribus versus Vrzadow vel in Casimiriam aut ubi expedierit res nostras simul et serenissime consortis nostre traducet. Ubi autem ad quempiam prefatorum locorum ex Lublin nos transire absque serenissima consorte nostra contingeret, non nisi sex curribus res nostras deducere ipsa civitas teneatur et debebit, poduodam autem iuxta aliarum literarum suarum disposicionem dare ipsa civitas teneatur, sed non ulterius quam ad loca superius expressa. Id dumtaxat excepto, quod in ardua nostra vel rei publice necessitate exigente, pro pecunia parata et effectualiter soluta tenebitur prefata civitas equos dare seu ordinare nunctio nostro. Ut autem premissa ordinacio tam de curribus res nostras reducendis, quam eciam de administracione poduode rata et firma et permaneat, literas nostras presentes sigillo nostro subappenso muniri fecimus. Datum in convencione generali Lublinensi, feria quinta post festum sancti Mathie appostoli proxima, anno domini millesimo quingentesimo sexto, regni vero nostri anno quinto. |
Aleksander z łaski Boga król Polski, wielki książę Litwy pan i dziedzic itd. oznajmiamy niniejszym pismem, tym których [to] dotyczy, wszystkim i pojedynczym, dla których niniejsze pismo zostało przeznaczone, ponieważ pragniemy uczynić lepszy stan miasta Lublina, aby za czasów naszych szczęśliwych rządów samemu [miastu] ulżono także nie tylko od ciężarów, którymi ze względu na nieuporządkowany zwyczaj było obciążone, tak zaś dla odbudowy murów, jak również, aby wzrastało i powiększało się pomnożeniem innych pożytków. Ponieważ zaś wspomniane nasze miasto, czegokolwiek my sami doświadczamy, podwodami i odprowadzaniem rzeczy królewskich wtedy, gdy zdarzy się, że, przebywa tam król wraz z dworem, ponad miarę oraz zbyt wielce jest uciśnione i stąd zostało opuszczone przez mieszkańców, a także wyrządzono mu wielkie krzywdy, lecz zbyt odległe niż słuszne jest konie i rodzinę bardzo zmęczyć, toteż kierując się naszym majestatem oraz łaskawością i troską oraz na prośbę naszych doradców ustanowiliśmy sposób i porządek, wedle których tak kolejno dawać będą podwody i polecą ustanowienie odprowadzania naszych rzeczy i naszych następców wedle tego, jak to odtąd uporządkowaliśmy. Mianowicie następująco: gdy zdarzy się, że my będziemy w Lublinie z wielce miłościwą naszą małżonką i zaraz potem udawać się będziemy w wyjazd i podróż w kierunku Litwy miasto lubelskie powinno dawać tak dla naszych rzeczy, jak dla odprowadzenia wielce miłościwej królowej, dwanaście wozów dobrych, po cztery konie na jeden, dla powożenia do Parczewa albo Łukowa, czyli ich drugiego miejsca, do którego wyjazd nasz ustanowiliśmy. Jeśli zaś z tychże miejsc my albo nasi następcy będą potrzebować innych tychże wozów lubelskich, jedynie za wystarczającą i godziwą uiszczoną zapłatę będziemy mogli ich używać. Tak jak to zostało wcześniej zapowiedziane, jeśli nam zdarzy się przechodzić w kierunku Rusi z naszą wielce miłościwą małżonką do Krakowa i nie dalej, dwunastoma wozami zostaną przeprowadzone nasze rzeczy. Jeśli zaś w kierunku Sandomierza albo ziem Wielkopolski nam tak samo zdarzy się przechodzić, skoro wspomniane miasto Lublin wyśle nasze rzeczy dwunastoma wozami w kierunku Urzędowa albo Kazimierza, tak samo i przewiezie rzeczy naszej wielce miłościwej małżonki. Tam zaś gdzie do wspomnianych miejsc nam zdarzy się przechodzić z Lublina bez wielce miłościwej naszej małżonki, to miasto jest zobowiązane i powinno dawać jedynie sześć wozów, aby przewozić nasze rzeczy, zaś wedle innych swoich dokumentów to miasto powinno dawać podwody, lecz nie dalej niż do miejsc wyżej wymienionych. Dlatego jedynie z wyjątkiem, gdy będzie tego wymagała albo nasza pilna potrzeba, albo państwa, za gotówkę faktycznie uiszczoną wspomniane miasto będzie musiało dawać konie czy też ustanowić naszego posłańca. Aby zaś wspomniane rozporządzenie tak co do wozów przewożących nasze rzeczy, jak również zarządzeniem podwody pozostawało silnym i mocnym nakazujemy, aby nasz obecny dokument został umocniony wyciśnięciem naszej pieczęci. Dane na sejmie walnym lubelskim, w najbliższy czwartek po świętym Mateuszu apostole, roku Pańskiego tysiąc pięćset szóstego, piątego roku naszego panowania. Mateusz pan biskup i podkanclerzy podpisał. Z relacji pełnego czci dla Chrystusa pana ojca Mateusza biskupa przemyskiego i podkanclerzego Królestwa Polski. |
intytulacja; promulgacja; narracja; dyspozycja; korroboracja; datacja; podpis podkanclerzego Królestwa Polskiego; formuła relacji
Opracował: Marcin Pytel